1. Evliya Çelebi (1611-1682)
Ünlü Olduğu Şey: Seyahatname
Evliya Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu’nun en ünlü gezginlerinden biridir. 17. yüzyılda yaşayan Çelebi, 50 yılı aşkın süre boyunca Osmanlı topraklarının dört bir yanını ve imparatorluğun sınırları dışındaki birçok bölgeyi gezmiştir. Çelebi, bu seyahatlerini meşhur eseri Seyahatname‘de toplamıştır. Bu eserde, Osmanlı’nın Balkanlar, Anadolu, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Avrupa’daki coğrafyalarını, şehirlerini, insanlarını, kültürlerini ve geleneklerini detaylı bir şekilde anlatır.
Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eseri, sadece coğrafi bir inceleme değil, aynı zamanda sosyolojik ve antropolojik bir başyapıttır. Gezip gördüğü yerlerdeki kültürleri, insanların yaşayış biçimlerini, toplumsal kurallarını ve yerel özelliklerini derinlemesine anlatır. Onun gözlemleri, 17. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nun toplumsal yapısını ve kültürünü anlamak için çok kıymetli bir kaynaktır.
Evliya Çelebi’nin seyahatleri, ona ün kazandırmıştır. Bir rivayete göre, Çelebi gezgin olma arzusunu genç yaşta bir rüya gördüğünde kazanmıştır. Rüyasında peygamberin huzuruna çıkar ve “şefaat” (yardım) diler. Ancak heyecanla “seyahat” kelimesini söyler ve bu olayın ardından dünyayı gezme isteği onu ele geçirir. Bu olay, onun gezginliğe başlamasına dair efsanevi bir hikâye olarak anlatılır.
Çelebi, seyahatlerini sadece Osmanlı toprakları ile sınırlı tutmamış, aynı zamanda Avrupa’nın birçok şehrini de ziyaret etmiştir. Eserinde, Viyana, Budapeşte, Saraybosna gibi önemli şehirlerin tarihini ve yaşam tarzlarını detaylı olarak anlatmıştır. Evliya Çelebi’nin Seyahatname eseri, yalnızca Osmanlı İmparatorluğu’nun değil, 17. yüzyıl Avrasya’sının sosyal ve kültürel haritasını çıkaran önemli bir eserdir.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Evliya Çelebi
2. Piri Reis (1465-1553)
Ünlü Olduğu Şey: Dünya Haritası ve Coğrafi Keşifler
Piri Reis, Osmanlı İmparatorluğu’nun en büyük denizcilerinden biri olarak kabul edilir. 15. yüzyılın ikinci yarısında doğmuş ve Osmanlı denizcilik tarihinde derin izler bırakmıştır. En ünlü eserlerinden biri, 1513 yılında çizdiği dünya haritasıdır. Bu harita, özellikle Amerika kıtasını oldukça detaylı bir şekilde gösterdiği için büyük bir öneme sahiptir. Piri Reis’in bu haritası, o dönemde Avrupa’da dahi görülmemiş coğrafi detaylar içerir ve dünya haritacılığına önemli bir katkı sağlamıştır.
Haritanın yanında, Piri Reis’in bir diğer önemli eseri Kitab-ı Bahriye’dir. Bu kitap, bir denizcilik kılavuzu niteliği taşır ve Akdeniz kıyıları boyunca bulunan limanları, deniz yollarını ve bu bölgelerdeki coğrafi özellikleri detaylı bir şekilde anlatır. Kitab-ı Bahriye, sadece denizcilik bilgisi sunmakla kalmaz, aynı zamanda 16. yüzyıl Osmanlı denizcilik anlayışını ve teknolojisini de gözler önüne serer.
Piri Reis, Akdeniz’de Osmanlı donanmasının başarılarında büyük rol oynamıştır. Denizcilik kariyeri boyunca pek çok savaşa katılmış ve bu savaşlarda gösterdiği başarılarla donanmanın lider isimlerinden biri olmuştur. Özellikle Rodos, Girit ve Malta gibi stratejik öneme sahip adalardaki deniz savaşlarında önemli zaferler kazanmıştır.
Piri Reis, yalnızca bir denizci değil, aynı zamanda bir bilim insanı ve haritacı olarak da tarihe geçmiştir. Onun dünya haritası ve Kitab-ı Bahriye’si, dünya çapında kabul gören ve Osmanlı denizcilik mirasına büyük katkı sağlayan eserlerdir. Ancak Piri Reis, siyasi bir entrika sonucu Kanuni Sultan Süleyman döneminde idam edilmiştir. Ölümüne rağmen eserleri ve katkıları, denizcilik ve haritacılık tarihinde büyük bir yer edinmiştir.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Piri Reis
3. Hazerfen Ahmed Çelebi (1609-1640)
Ünlü Olduğu Şey: Uçuş Denemeleri
Hazerfen Ahmed Çelebi, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşayan ve tarihteki ilk uçuş denemelerinden biriyle tanınan bir kaşiftir. Rivayetlere göre, Galata Kulesi’nden yaptığı uçuş ile ünlüdür. Hazerfen, Leonardo da Vinci gibi önceki bilim insanlarının havacılık üzerine yaptığı çalışmalardan etkilenmiş ve kendi uçuş denemelerini gerçekleştirmiştir. Kanat benzeri bir aparat kullanarak Galata Kulesi’nden Üsküdar’a uçtuğu ve başarılı bir iniş yaptığı rivayet edilir.
Bu cesur uçuş denemesi, Osmanlı’da büyük yankı uyandırmıştır. Dönemin padişahı IV. Murad, bu denemeyi izledikten sonra Hazerfen Ahmed Çelebi’ye önce altınlarla ödüllendirmiş, ancak ardından bu başarıdan korkuya kapılarak onu Cezayir’e sürgün etmiştir. IV. Murad’ın Hazerfen’in bu başarıyı siyasi bir tehdit olarak görmesinin ardından sürgün kararı aldığı düşünülür.
Hazerfen Ahmed Çelebi’nin uçuş denemesi, modern havacılığın başlangıcı olarak kabul edilmez. Ancak Osmanlı döneminde bilime ve teknolojiye duyulan ilginin bir göstergesi olarak önemli bir yer tutar. Uçuş denemesi, hem Osmanlı hem de dünya havacılık tarihinde efsanevi bir olay olarak anlatılır.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Hazerfen Ahmed Çelebi
4. Katip Çelebi (1609-1657)
Ünlü Olduğu Şey: Coğrafya ve Seyahat Yazıları
Katip Çelebi, 17. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli bilim adamlarından biridir. Tam adı Mustafa bin Abdullah, lakabı ise Katip Çelebi’dir. Coğrafya, tarih, tıp ve denizcilik gibi birçok farklı alanda eserler veren Katip Çelebi, Osmanlı’nın çok yönlü entelektüellerinden biri olarak bilinir. En ünlü eseri olan Cihannüma, dünya coğrafyasını ele alan bir eserdir ve İslam coğrafyacılığının en önemli örneklerinden biri kabul edilir.
Cihannüma’da, Osmanlı’nın coğrafi sınırlarının yanı sıra Avrupa, Asya ve Afrika’nın farklı bölgeleri hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir. Katip Çelebi, İslam coğrafya geleneğini Avrupa’dan aldığı bilgilerle zenginleştirerek coğrafya bilimine önemli katkılarda bulunmuştur. Eserlerinde sadece coğrafi bilgilere değil, aynı zamanda bu bölgelerdeki sosyal ve kültürel yapılara da yer verir.
Katip Çelebi’nin diğer önemli eseri Keşfü’z-Zünun, dönemin bilimsel literatürünü kapsamlı bir şekilde ele alan ve bilimsel gelişmeleri derleyen bir çalışmadır. Bu eser, Osmanlı’daki bilimsel çalışmaların dünya ile nasıl entegre olduğunu gösteren önemli bir kaynaktır.
Katip Çelebi, aynı zamanda devlet kademelerinde de çalışmış bir bürokrattır. Osmanlı’nın çeşitli bölgelerinde katiplik yapmış ve
Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli bölgelerinde katiplik yapan Katip Çelebi, bu görevi sırasında edindiği tecrübeleri ve gözlemleri bilimsel çalışmalarına yansıtmıştır. Onun coğrafya ve tarih alanındaki çalışmaları, Osmanlı toplumunun bilimsel birikimini yansıtan önemli kaynaklar arasında yer alır. Katip Çelebi, hem Doğu hem de Batı kaynaklarını inceleyerek, Osmanlı’da bilgiye olan ilgiyi artırmış ve bilimsel gelişmelere kapı açmıştır.
Coğrafya ve tarih bilgisini sadece yazılı eserlerde bırakmayan Katip Çelebi, aynı zamanda Osmanlı coğrafyasını ve dünyayı anlamak için dönemin haritacılığından da yararlanmıştır. Cihannüma adlı eseri, Osmanlı coğrafyacıları arasında bir mihenk taşı olmuş ve Katip Çelebi’nin bilimsel çalışmalarının zirvesi kabul edilmiştir.
Katip Çelebi’nin çalışmaları, modern bilimin Osmanlı’daki öncülerinden biri olduğunu gösterir. Bilimsel çalışmalarına ek olarak, onun yazıları Osmanlı’da yönetim, siyaset ve kültürel hayat hakkında da önemli bilgiler sunmaktadır. Katip Çelebi, coğrafya ve tarih alanında sadece Osmanlı değil, dünya bilimine de katkı sağlayan bir alim olarak tarihe geçmiştir.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Katip Çelebi
5. Nasuh Mahruki (1968-)
Ünlü Olduğu Şey: Dağcılık, Arama Kurtarma ve Çevre Aktivizmi
Nasuh Mahruki, Türkiye’nin en ünlü dağcılarından ve arama kurtarma liderlerinden biridir. 1968 yılında İstanbul’da doğan Mahruki, erken yaşlarından itibaren doğaya ve dağcılığa büyük bir ilgi göstermiştir. 1995 yılında Everest Dağı’na tırmanarak Everest’e çıkan ilk Türk unvanını kazanmıştır. Bu başarı, Mahruki’nin ulusal ve uluslararası çapta tanınmasına neden olmuştur.
Nasuh Mahruki, Everest başarısından sonra dünyanın en zorlu zirvelerine tırmanmayı sürdürmüş ve dağcılık alanında birçok önemli başarıya imza atmıştır. Onun dağcılık kariyerinde yedi zirve projesi, yani her kıtanın en yüksek zirvesine tırmanma hedefi bulunmaktadır. Bu proje, Mahruki’nin dayanıklılığını ve doğaya olan bağlılığını kanıtlayan bir çalışmadır.
Mahruki, sadece dağcı olarak değil, aynı zamanda bir arama kurtarma lideri olarak da tanınır. 1996 yılında AKUT (Arama Kurtarma Derneği)’ni kurmuş ve bu organizasyonla birlikte Türkiye’nin birçok doğal afetinde önemli görevler üstlenmiştir. Özellikle 1999 Gölcük Depremi sırasında AKUT’un gösterdiği başarı, arama kurtarma çalışmalarının ülke genelinde daha fazla ciddiyetle ele alınmasına vesile olmuştur. Mahruki, AKUT’un gelişimine ve büyümesine öncülük etmiş, Türkiye’deki birçok kurtarma operasyonunda aktif olarak yer almıştır.
Nasuh Mahruki, aynı zamanda çevre bilinci konusunda da önemli bir aktivisttir. Dağcılık kariyerinin yanında doğa koruma ve çevre bilincini yaygınlaştırma amacıyla çeşitli projelere ve etkinliklere katılmıştır. Mahruki, yazdığı kitaplarla da dağcılık ve doğa sporlarına olan ilgiyi artırmış, birçok insana ilham vermiştir.
Mahruki, halen hem arama kurtarma çalışmalarında hem de çevre ve doğa sporları alanında aktif bir şekilde çalışmaya devam etmektedir. Türkiye’nin en önemli dağcılarından biri olarak tanınan Mahruki, aynı zamanda çevresel sorumluluk bilincinin yaygınlaşmasına katkı sağlamaktadır.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Nasuh Mahruki
6. Tunç Fındık (1972-)
Ünlü Olduğu Şey: Dağcılık ve Yüksek İrtifa Tırmanışları
Tunç Fındık, Türkiye’nin en tanınmış dağcılarından biri olup, dünya çapında yüksek irtifa tırmanışları ile bilinir. Fındık, doğaya ve dağcılığa olan ilgisini genç yaşlardan itibaren geliştirmiş ve Türkiye’nin yanı sıra dünyanın en yüksek zirvelerine tırmanma kararlılığı ile tanınmıştır. Fındık’ın en büyük projelerinden biri, dünyanın en yüksek 14 zirvesine tırmanmayı amaçlayan 14×8000 Projesi’dir. Bu projede Everest, K2 ve Lhotse gibi zirveler de bulunmaktadır.
Fındık, 1995 yılında Everest Dağı’na tırmanarak Türk dağcılık tarihinde önemli bir başarıya imza atmıştır. Everest’e yaptığı bu tırmanış, ona uluslararası tanınırlık kazandırmış ve Türk dağcılarının dünya çapında adını duyurmuştur. Ayrıca, Fındık birçok kez Himalayalar ve Karakurum’daki zirvelere de tırmanmıştır. 8.000 metreden yüksek zirvelere tırmanmak, son derece zorlu bir görev olup büyük bir hazırlık ve dayanıklılık gerektirir.
Tunç Fındık, dağcılık kariyerinde sadece tırmanışlarla değil, aynı zamanda bu sporu yaygınlaştırma ve Türkiye’de doğa sporlarına olan ilgiyi artırma çalışmalarıyla da öne çıkmıştır. Kitaplar yazmış, seminerler vermiş ve birçok insanı dağcılık konusunda bilgilendirmiştir. Onun rehberliği altında birçok genç dağcı da önemli başarılara imza atmıştır.
Fındık, dağcılıkla ilgili bilgi ve deneyimlerini paylaşmayı sürdürmekte ve Türkiye’de doğa sporlarının gelişmesine katkı sağlamaktadır. Cesur tırmanışları, dayanıklılığı ve azmi sayesinde, Türk dağcılık tarihinde önemli bir figür olarak yerini almıştır.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Tunç Fındık
7. Cem Sertesen (1964-)
Ünlü Olduğu Şey: Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Keşif Çalışmaları
Cem Sertesen, Türk belgesel yapımcısı ve yönetmeni olup, özellikle Ağrı Dağı’nda Nuh’un Gemisi’ni aramaya yönelik çalışmalarıyla tanınır. 1964 yılında doğan Sertesen, Türkiye’nin doğal ve tarihi zenginliklerini tanıtmaya yönelik belgesel projeleriyle büyük ilgi görmüştür. Sertesen, özellikle Ağrı Dağı’nın Gizemi adlı belgeseli ile Türkiye’de ve dünya çapında tanınmıştır.
Nuh’un Gemisi efsanesi, dünya genelinde büyük bir merak uyandıran arkeolojik bir konu olup, Sertesen bu gizemi araştırmak ve belgeselleştirmek amacıyla uzun yıllar süren çalışmalar yapmıştır. Ağrı Dağı çevresinde yapılan kazılar ve incelemeler, Nuh’un Gemisi’nin izini sürme amacı taşıyan önemli keşifler arasında yer alır. Sertesen’in bu projeleri, bilim insanları ve tarihçiler arasında büyük ilgi görmüştür.
Sertesen’in belgeselleri, sadece bir keşif çalışması sunmakla kalmaz, aynı zamanda Türkiye’nin doğal ve tarihi mirasını da tanıtarak geniş bir kitleye ulaşmayı hedefler. Sertesen, Nuh’un Gemisi efsanesini ve Ağrı Dağı çevresindeki araştırmaları dünya çapında tanıtan çalışmalarla adını duyurmuştur.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Cem Sertesen
8. Ali Macar Reis (16. yüzyıl)
Ünlü Olduğu Şey: Deniz Keşifleri ve Haritacılık
Ali Macar Reis, Osmanlı denizcisi ve haritacısıdır. 16. yüzyılda Osmanlı donanmasıyla Akdeniz ve Ege denizlerinde keşiflerde bulunmuş ve haritacılık alanında önemli çalışmalara imza atmıştır. Ali Macar Reis’in yaptığı haritalar, özellikle Akdeniz coğrafyasını ve deniz yollarını oldukça ayrıntılı bir şekilde gösterir. Onun haritacılık çalışmaları, Osmanlı İmparatorluğu’nda denizcilik bilgisinin gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
Ali Macar Reis, denizcilik alanında yaptığı detaylı çalışmalar ve haritalarla Osmanlı denizcilik tarihine önemli bir iz bırakmıştır.
Resim ve içerik Kaynağı: Wikipedia Ali Macar Reis
9. Ersin Demirel (1968-)
Ünlü Olduğu Şey: Trekking, Doğa Sporları ve Keşif Gezileri
Ersin Demirel, Türkiye’nin en ünlü trekking rehberlerinden ve doğa gezginlerinden biridir. Lycian Way ve St. Paul Trail gibi Türkiye’deki ünlü yürüyüş yollarını tanıtmak ve güzergahlar oluşturmak konusunda büyük çalışmalar yapmıştır. Demirel, Türkiye’deki dağcılık ve trekking sporlarının gelişimine önemli katkılar sağlayarak doğa sporları konusunda birçok kitap yazmıştır.
Ersin Demirel, Türkiye’de trekking ve doğa keşiflerine olan ilgiyi artırmak için sayısız etkinlik ve keşif gezileri düzenlemiştir. Ayrıca doğanın korunması ve çevre bilinci konusunda da aktif bir aktivisttir.
Kaynağı: Kişisel Web Sitesi: Ersin Demirel
10. Barış Manço’nun İzinde Çağlar Boyu Anadolu Projesi Ekibi
Ünlü Olduğu Şey: Türkiye’yi Tanıtan Seyahat Projeleri
Çağlar Boyu Anadolu Projesi Ekibi, Türkiye’nin kültürel zenginliklerini ve doğal güzelliklerini tanıtmak için çeşitli geziler düzenleyen bir ekip olarak tanınır. Barış Manço’nun izinden giderek, Türkiye’nin bilinmeyen köylerini, tarihi yapıtlarını ve doğasını keşfetme amacıyla yola çıkan bu ekip, sosyal medya platformları üzerinden geniş bir kitleye ulaşıyor. Türkiye’nin doğa ve kültürel miraslarını tanıtarak hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çekmeyi başarıyorlar.
Ekip, belgesel projeleri ve sosyal medya içerikleriyle, Anadolu’nun zengin kültürel ve doğal mirasını gelecek nesillere aktarma misyonunu sürdürüyor.
Kaynağı:
Websitesi – Proje Detayları: Çağlar Boyu Anadolu
Bu kısa anlatımlı biyografiler, Türk kaşiflerin ve doğa gezginlerinin başarılarını ve katkılarını daha geniş bir perspektifte ele alarak, onların tarihî ve günümüz dünyasında ne kadar önemli roller oynadığını gözler önüne sermektedir.
